Langs elkaar heen

OK, tijd voor wat nuance dan maar. Ik heb de neiging nogal heftig te reageren als gesteld wordt dat dialoog de remedie is voor alle onheil in de wereld (onzin!) , en dat ‘wij’ altijd maar netjes zouden moeten communiceren (belachelijk!). Aanleiding was deze keer de vraag van diverse verantwoorde wetenschapcommunicatoren (zowel in NL als internationaal) op Twitter of het nou wel zo verstandig was van Bill Nye om klimaatontkenners dom te noemen:

of George Clooney, die het heeft over de ‘dumbfuckery’ van die lui:

Antwoord vaak: nee, want mensen dom noemen helpt niet echt mee om ze te overtuigen van een ander standpunt. Ik: leuk, lachen, en prima om ’s te laten horen wat we nou echt van ze vinden (dat weten ze toch al lang), en overtuigen gaat toch niet lukken met die idioten.

Er speelt bij dat antwoord wel wat (emotie) mee in mijn achterhoofd: interacties op Twitter met trollen, mailtjes et al van de Nederlandse klimaat-twijfelbrigade, het lezen van Merchants of Doubt: zeg maar de georganiseerde weerstand / oorlog tegen de wetenschap. Dus niet alleen maar leuk en lachen, maar ook: hoe ga je om met georganiseerd twijfelzaaien? Daar gaat de dialoog volgens mij echt niets uithalen, dat is een les die we na een paar decennia wel geleerd zouden moeten hebben, gezien de teruglopende vaccinatiegraad, terugkomende mazelen en de algehele staat van het klimaat.
Maar dat is natuurlijk maar een deel van de interactie tussen wetenschap en samenleving. Zoals altijd: verschillende doelgroepen vragen om verschillende aanpakken, en volgens mij hebben we bij het geven van antwoord op die bovenstaande vraag steeds een andere combi van doel/doelgroep in gedachten. Welke ‘idioten’ bedoelen we nou precies?

Maar #hoedan? Langs de ouderwetse lijn: boodschap, zender, ontvanger wellicht? Wat voor zenders en ontvangers kun je verzinnen in deze context? Totaal onwetenschappelijk uit de loss pols:

Zenders in de wetenschapscommunicatie:

• Individuele wetenschapper/wetenschappelijk deskundige (arts)
• Individuele wetenschapscommunicator
• Individuele VIP, influencer, niet wetenschappelijk
• Individuele skepticus
• Provocateur (blog collega Michel van Baal)
• Machtsdenker (ditto)
• Trollen, meelopers, versterkers
• Wetenschappelijke organisatie/kennisinstelling
• Platforms wetenschapscommunicatie (UvNL, Scientist Wanted, Kennislink)
• Musea/science centres
• Bedrijfsleven
• Belangenorganisaties
• Journalistiek, actualiteitenprogramma’s

Ontvangers, ofwel doelgroepen/betrokken partijen:

• Individu, direct betrokken
• Individu, indirect betrokken
• Verontruste burger
• Politici
• Beleidsmakers
• Bedrijfsleven
• Belangengroep lokaal (omwonenden)
• Belangengroep vakspecifiek (patiënten)
• Belangengroep landelijk (ouders, consumenten)
• Georganiseerde belangenvertegenwoordigers (Kritisch Prikken, GreenPeace)
• Ongeorganiseerde belangenvertegenwoordigers (Meat the Victims)
• Scholen

Disclaimer: ja, dit is incompleet, er lopen verschillende categorieën door elkaar, verschillende andere uitsplitsingen zijn mogelijk, sommige categorieën kunnen samen, anderen moeten worden gesplitst, whatever. Even voor ’t idee.
Maar iets serieuzer: dit is ook nogal 1.0, want in deze tijd van dialoog en social media zijn deze groepen natuurlijk allemaal zenders en ontvangers. Deze lijstjes zijn zo wel heel erg bekeken vanuit ‘de wetenschap’ als zender, met een missie (boodschap) in het achterhoofd, namelijk: ‘zij’ moeten hun mening en liefst ook gedrag veranderen.

Wat nou als je deze twee lijsten in elkaar schuift tot een lange lijst, en die vervolgens gebruikt als de twee dimensies van een tabel? Dan krijg je cellen die misschien iets meer houvast geven over hoe (wetenschaps-)communicatie tussen de twee celgenoten optimaal zou kunnen verlopen. Zoiets dus:

Zoiets is vast al ’s gedaan, en dan ook vast een stuk netter dan dit zondagmiddagse knip- en plakwerk. Ik lees ‘t graag onderin de comments!

Dan hebben we wel allerlei doelgroepen bij elkaar, en als ik dan mijn standaard lijn volg, moeten we er dus nog doelen, boodschappen en middelen aan toevoegen. En volgens mij is dat dan iets dat op het niveau van iedere cel zou moeten kunnen. Per cel zou je meer gericht naar een communicatiestrategie kunnen kijken. Waar zitten de idioten die je rustig kunt uitlachen, en waar kun je beter toch maar even dat gesprek aangaan?

En valt er zo vanuit ‘het gehele veld’ wellicht ook wat strategischer naar wetenschapscommununicatie te kijken? Afstemming? Versnippering? Verder uitwerken?

Advertisement